رسم ملوک روشن کردن در شب برات یکی از آیینهای کهن در روستای چیروک است که نشاندهندهی پیوند عمیق مردم با سنتها، گذشتگان و مفهوم دعا و خیرخواهی است. این آیین مانند بسیاری از دیگر رسمهای مرتبط با شب برات، ریشه در باورهای دینی و فرهنگی دارد که این شب را زمانی برای طلب رحمت، آمرزش و خیر برای اهل خانه و گذشتگان میدانند.
نمادگرایی در روشن کردن ملوک
آتش در بسیاری از فرهنگهای کهن، نماد روشنایی، پاکی و روشنگری بوده است. در این آیین نیز روشن کردن شعلهی ملوک میتواند نشانهای از درخواست خیر، برکت و سلامتی برای افراد خانواده باشد. روشن کردن آن به تعداد اهل خانه، این پیام را تقویت میکند که هر عضو خانواده در این دعا و طلب خیر شریک است.
پیوند آیینی با مکانهای مقدس
نکتهی جالب دیگر این رسم، روشن کردن ملوک در سه قدمگاه روستا است. در بسیاری از فرهنگهای ایرانی، مکانهایی خاص در روستاها و شهرها به عنوان قدمگاه یا زیارتگاه شناخته میشوند که مردم به آنها اعتقاد خاصی دارند و برای دعا و نیایش به آنجا میروند. روشن کردن ملوک در این مکانها، نشاندهندهی اهمیت معنوی و اجتماعی این نقاط در فرهنگ مردم چیروک است.
شعر آیینی: دعا و نیایش برای آینده
عبارتی که هنگام روشن کردن ملوک خوانده میشود:
“آتنا براتنا تو به نیکی بنویس نامه اعمال ما”
دارای مفهوم عمیقی است. این جمله، بیانگر درخواست از خداوند یا نیرویی برتر برای نوشتن سرنوشت نیکو و خیر در دفتر اعمال انسانها است. در باورهای ایرانی و اسلامی، شب برات به عنوان شبی که سرنوشت انسان در آن نوشته یا تأیید میشود شناخته میشود و این دعا دقیقاً در راستای این باورها قرار دارد.
اهمیت حفظ این آیین در دنیای مدرن
در دنیای امروز که تکنولوژی و زندگی پرمشغله باعث فراموش شدن بسیاری از آیینهای سنتی شده، زنده نگه داشتن این رسمها میتواند به تقویت هویت فرهنگی و ارتباط نسلهای جدید با گذشته کمک کند. چنین مراسمی نهتنها فرصتی برای جمع شدن خانواده و یادآوری ارزشها است، بلکه احساس تعلق و پیوند اجتماعی را نیز تقویت میکند.
پیشنهاد: اگر هنوز این رسم در چیروک پابرجاست، میتوان آن را در قالب برنامههای فرهنگی، مستندها یا حتی شبکههای اجتماعی به نسل جدید معرفی کرد تا همچنان در حافظهی جمعی مردم باقی بماند.